ŻYWNOŚĆ FUNKCJONALNA (functional food)

Żywność funkcjonalna to specjalnie opracowane produkty spożywcze, które wykazują korzystny, udokumentowany wpływ na zdrowie człowieka ponad ten, który wynika z obecności w niej składników odżywczych tradycyjnie uznawanych za niezbędne. Zadaniem żywności funkcjonalnej jest taka modulacja docelowych funkcji człowieka, która pozwala na zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby lub wzmocnienie jego organizmu. Definicja żywności funkcjonalnej (FUFOSE, 1999) mówi, iż

żywność może być uznana za funkcjonalną, jeśli udowodniono jej korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy, który to wpływ polega na poprawie stanu zdrowia oraz samopoczucia i/lub zmniejszaniu ryzyka chorób.

Żywność funkcjonalna musi przypominać postacią żywność konwencjonalną i wykazywać korzystne oddziaływanie w ilościach, które oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dietą. Podwyższona jakość zdrowotna tej żywności wynika głównie z obecności w jej składzie substancji bioaktywnych, stymulujących pożądany przebieg przemian metabolicznych oraz z optymalnej fizjologicznie proporcji poszczególnych składników. Według istniejących propozycji, żywność funkcjonalna jest przeznaczona do ogólnego spożycia jako część codziennej diety.

 

PIERWSZY KROK DO ŻYWNOŚCI FUNKCJONALNEJ – ŻYWNOŚĆ O WYSOKIEJ JAKOŚCI I KORZYSTNYM ZDROWOTNIE SKŁADZIE

W chwili powołania CBŻF na rynku w Polsce znajduje się znacząca ilość produktów spełniających w znacznym stopniu definicję żywności funkcjonalnej poprzez zawartość substancji bioaktywnych o udokumentowanym korzystnym działaniu prozdrowotnym. Regulacje prawne definiują te składniki jako „składniki odżywcze”. Posiadają one opracowane przez lekarzy i ekspertów od żywienia zalecane wartości dziennego spożycia, czyli tzw. Rekomendowane Wartości Spożycia (RWS).

CBŻF opracuje system jakości dla żywność o wysokiej jakości i korzystnym zdrowotnie składzie oparty o oświadczenia żywieniowe. Głównym kryterium dopuszczającym środki spożywcze do naszego systemu będzie posiadanie składników odżywczych w znaczącej ilości, zdefiniowanej w załączniku do dyrektywy 90/496/EWG lub ilość przewidzianą w odstępstwach przyznanych zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji.

„Składnik odżywczy” oznacza białko, węglowodany, tłuszcz, błonnik pokarmowy, sód, witaminy i składniki mineralne, wymienione w załączniku do dyrektywy 90/496/EWG, oraz substancje, które należą do jednej z tych kategorii lub stanowią jej składniki:

„Znaczącą ilość”. Produkt żywnościowy zawiera znaczącą ilość witamin i/lub soli mineralnych jeżeli:

  • dany produkt żywnościowy realizuje przynajmniej 15% referencyjnych wartości spożycia RWS, zawartych w 100 g lub 100 ml w przypadku produktów innych niż napoje;
  • w przypadku napojów dany produkt żywnościowy realizuje co najmniej 7,5% referencyjnych wartości spożycia RWS zawartych w 100 ml;.
  • W przypadku produktów porcjowanych, gdy dany produkt realizuje minimum 15% referencyjnych wartości spożycia RWS w przeliczeniu na porcję, jeżeli dane opakowanie zawiera tylko i wyłącznie jedną porcję.

Tabela. Witaminy i składniki mineralne, których zawartość można podawać na etykiecie, ich dzienne zalecane spożycie (RWS) oraz „znacząca ilość” będąca kryterium dostępu do systemu CBŻF.

Witaminy i składniki mineralne

jednostka miary

dzienne zalecane spożycie (RWS) „ilość znacząca” = minimalna ilość wymagana przez CBŻF dla produktów innych niż napoje
Witamina A (μg) 800 120
Witamina D (μg) 5 0,75
Witamina E (mg) 12 1,8
Witamina K (μg) 75 11.25
Witamina C (mg) 80 12
Tiamina (witamina B1) (mg) 1,1 0,165
Ryboflawina (witamina B2) (mg) 1,4 0,21
Niacyna (witamina B3) (mg) 16 2,4
Kwas pantotenowy (witamina B5) (mg) 6 0,9
Witamina B6 (mg) 1,4 0,21
Biotyna (witamina B7) (μg) 50 7,5
Kwas foliowy (witamina B9) (μg) 200 30
Witamina B12 (μg) 2,5 0,375
Potas (mg) 2 000 300
Wapń(mg) 800 120
Fosfor (mg) 700 105
Magnez (mg) 375 56,25
Żelazo (mg) 14 2,1
Cynk (mg) 10 1,5
Miedź(mg) 1 0,15
Mangan (mg) 2 0,3
Fluorek (mg) 3,5 0,525
Selen (μg) 55 8,25
Chrom (μg) 40 6
Molibden (μg) 50 7,5
Jod (μg) 150 22,5

SYSTEMY CERTYFIKACJI ŻYWNOSCI FUNKCJONALNEJ NA ŚWIECIE

JAPONIA

  • (1952) Foods For Special Dietary Uses (FOSDU)
  • (1984) Food for Specific Health Uses (FOSHU) – żywność z oświadczeniami zdrowotnymi
  • (2001) Foods with Nutrient Function Claims (FNFC) – żywność z oświadczeniami żywieniowymi
  • (2015) Foods with Function Claims (FFC)

USA

  • (1941) Food of Special Dietary Uses (FSDU)
  • (1996) Medical Foods

UE

  • brak systemu certyfikacji dla żywności funkcjonalnej